Z perspektywy prawnej mediacje to w zasadzie narzędzie do rozstawania się. Nie znaczy to jednak, że każda poddana mediacjom para, nawet ta zamierzająca się rozstać, w rzeczywistości kończy swój związek. Zdarza się, że pod wpływem mediacji partnerzy podejmują wysiłek odbudowy swojej relacji. Zaobserwowałem taki paradoks, że czasem im bliżej do rozstania, tym bliżej ludziom do siebie. To znaczy – im bardziej rozstanie staje się realne, tym bardziej chcą oni podjąć próbę naprawy związku.

Kiedy to możliwe? Z moich doświadczeń wynika, że wtedy, gdy ludzie, nawet ci pokrzywdzeni, są otwarci na to, żeby usłyszeć i zobaczyć w swoim związku coś, czego nie słyszeli i nie widzieli do tej pory. Wtedy pojawia się przestrzeń do rozmowy. Takie mediacje nie zastąpią psychoterapii, ale mogą być dobrym do niej wstępem. Z kolei złożenie pozwu do sądu diametralnie pogarsza sytuację. Przeczytanie pozwu czy też odpowiedzi na pozew dotyka wrażliwych obszarów życia. W postępowaniu sądowym często chodzi o to, żeby przedstawić drugą stronę w złym świetle, a nas samych w lepszym, bo wtedy mamy większą szansę na wygraną. Pytanie tylko, kto tak naprawdę wygrywa. Bo relacje po wytoczonej batalii sądowej dramatycznie się pogarszają. Dramatyzm ten szczególnie ujawnia się, gdy włączone są w nią dzieci.

W mediacji można pracować dwutorowo: z jednej strony omawiać, jak wyglądałoby nasze życie po rozstaniu, a z drugiej strony – co by się musiało wydarzyć, żebyśmy mogli nadal ze sobą być. Przy czym te dwa warianty się nie wykluczają, tylko uzupełniają i pokazują pełniejszy obraz sytuacji, co ułatwia podjęcie decyzji. Bo tak naprawdę temu służą mediacje. Nie chodzi przy tym ani o ustalenie, kto ma rację, ani o zgniły kompromis, tylko o to, żeby rozwiązanie, które oboje przyjmą, uwzględniało potrzeby każdego z nich.